Autorem artykułu jest Mateusz Kowalczyk
Tatuaż ma długą i interesującą historię, uchodzi więc od dawna za synonim tajemnych (a przez to nieczystych) praktyk, milcząco uznawanych za występne, skierowanych przeciwko obowiązującemu prawu i dobrym obyczajom, w przeciwieństwie do ogólnie szanowanych wypowiedzi artystycznych, jak np. malarstwo, rysunek, grafika czy rzeźba.
Powyższe poglądy miały, obok jeszcze innych czynników, poważny wpływ na ukształtowanie się, zwłaszcza w kręgu kultury europejskiej, przekonania o szpecącym charakterze tatuażu, co jednak nie odstraszyło licznych osób, które trudno byłoby posądzić o brak wrażliwości estetycznej, od pozyskiwania tego typu cielesnych ozdób. Można by tu dla przykładu wymienić: pisarza Pierre'a Loti (1850-1923), gen. Mariusza Zaruskiego (1867-1941), wybitnego polskiego żeglarza, taternika i pisarza; kompozytorów i piosenkarzy Charlesa Treneta i Michela Sardou; amerykańską piosenkarkę rockową Janis Joplin (1943-1970), jej ekstrawagancką koleżankę po fachu - Cher, piosenkarza i kompozytora Charlesa Trenet; głośnych współczesnych aktorów filmowych: Seana Connery'ego, Gerarda Depardieu, Whoopi Goldberg, Melanie Griffith i Mickey'a Rourke'a; wybitną pieśniarkę Joan Baez; jednego z największych fizyków i myślicieli wszystkich czasów Alberta Einsteina, amerykańskiego antropologa i znawcę problematyki tatuażu Arnolda Rubina (1937-1988) oraz malarzy: Pavela Tchelitcheva (1889-1957) i zaliczanego do Ecole de Paris - Leonarda Fudzitę, pierwotnie znanego jako Fudzita Tsuguharu (1886-1968), znakomitego malarza i grafika pochodzenia japońskiego, który w przerwach między malowaniem kolejnych obrazów chwytał również czasami, w wiadomym celu, za pęczek igieł. Trudno też nie wspomnieć o barwnej postaci boksera i showmana w jednej osobie, Przemysława Salety. Nawet sam Pablo Picasso, w pewnym okresie swego życia, z wielką ochotą uprawiał ten rodzaj wypowiedzi plastycznej, przyozdabiając skórę wcale licznego grona miłośniczek tego dozgonnego makijażu.
Tatuaż jest więc wyrazem określonej kultury estetycznej i obyczajowej, zróżnicowanej ze względu na przynależność do danego kręgu kulturowego, środowiska, grupy społecznej lub etnicznej.
Celem tatuatora jest stworzenie na ludzkim ciele za pomocą znaków plastycznych określonej wypowiedzi wizualnej: znaków, napisów, kompozycji, które uzyskuje się poprzez mechaniczne wprowadzenie barwnika na stałe do ludzkiej skóry po uprzednim jej nakłuciu lub rzadziej - nacięciu bądź zadrapaniu.
Generalnie można wyróżnić trzy techniki wykonywania tatuażu, z których dwie pierwsze z poniżej zaprezentowanych stanowią już wyłącznie relikt kulturowy, a zasięg geograficzny ich występowania jest ograniczony.
Pierwsza, nadzwyczaj rzadko dziś spotykana, polega na drapaniu skóry ostrym narzędziem wzdłuż konturu naszkicowanego rysunku. Następnie, w podrażnioną do krwi skórę wciera się substancje barwiące. W trakcie gojenia się owych zadrapań barwnik wnika do ciała i pozostaje tam na zawsze, dając w efekcie trwałe rysunki. Technika ta, znana była wyłącznie niektórym plemionom indiańskim z terenów Mato Grosso w Ameryce Południowej. Zasługuje ona też - mimo prymitywizmu - na uwagę, wskazując dobitnie, że tatuaż wywodzi się ze zwyczaju malowania ciała i jest w pewnym sensie jego kontynuacją i rozwinięciem. Różnica między tymi dwoma sposobami zdobienia ciała polega na tym, że malowidło jest jednak czymś nietrwałym, efemerycznym, tatuaż - pozostaje na całe życie.
Druga, nie mniej prymitywna, choć trudniejsza w stosowaniu, wymaga użycia igły i nici, sporządzanej dawniej ze ścięgna zwierzęcego, którą zanurzano w czarnym barwniku wyrabianym np. z grafitu lub sadzy zmieszanej z tłuszczem. Igłę wraz z nicią przeciągano pod skórą tatuowanego człowieka, zgodnie z uprzednio wykonanym na skórze szkicem. Technika ta pozwalała jednakże na wykonanie tylko prostych motywów, toteż nie spotykamy u społeczeństw, które ją praktykują, tak skomplikowanych kompozycji, jak np. w Japonii czy Polinezji. Wymieniona technika tatuowania znana była wyłącznie na obszarach północno- wschodniej Syberii, Ewenków, Jakutów, Ostiaków i Tunguzów) i w Ameryce Północnej, wyłącznie wśród Eskimosów.
Trzecią i najpowszechniejszą techniką wykonywania tatuażu jest nakłuwanie ciała. Na obszarach, gdzie znane było stosowanie metalu, używano w tym celu wykonanych z niego igieł lub innych narzędzi. Gdzie indziej posługiwano się rybią ością, kawałkiem ostro zakończonej kości, drzazgą z twardego drewna lub odłamkiem muszli. Na wyspach Oceanii, gdzie zwyczaj tatuażu rozwinął się niezwykle bujnie, posługiwano się przyrządem przypominającym grzebyk. W jego drewnianej rączce tkwiły ostre jak igły kawałki kamienia, muszli lub kości. Stosując do tatuowania grzebyk, wykonywano od razu spory odcinek zaplanowanego motywu bądź kompozycji. W tym wypadku praca nad tatuażem odbywała się szybciej niż przy stosowanych odrębnych nakłuć za pomocą jednej igły; jego zaletą była też większa dokładność w uzyskiwanych efektach plastycznych. W historii kultury Maorysów z Nowej Zelandii znany jest zwyczaj polegający na wypełnianiu specjalnym tatuażem powierzchni twarzy. Takie tatuowane wzory na twarzy w kształcie spiral, meandrów, falistych linii itp., w przypadku mężczyzn pokrywające całą twarz, zaś w przypadku kobiet tylko jej fragmenty (usta i broda) nosiły nazwę „moko" i nie były wykonywane techniką nakłuwania lecz nacinania za pomocą dłutek. W związku z powyższym faktem niektórzy etnografowie określają Maorysów jako „wybitnych rzeźbiarzy ludzkich twarzy".
Od tatuażu zamierzonego, dobrowolnego lub w pewnych warunkach przymusowego, należy odróżnić tatuaż przypadkowy, do którego dochodzi w następstwie urazu i przedostania się do ciała cząstek węgla, kurzu, pyłu, lub też nie spalonych związków chemicznych w czasie eksplozji ładunków wybuchowych. Tatuażu nie należy utożsamiać ze skaryfikacją (zwaną też cykatryzacją lub błędnie tatuażem bliznowym), albowiem jest ona stosowana przez przedstawicieli ludów odznaczających się ciemną barwą skóry i pozostawia trwałe blizny dwóch rodzajów: wypukłe - gdy nacięcie się zrasta i powstaje zgrubienie, oraz wklęsłe - gdy zrośnięta zewnętrzna powłoka skóry się rozsuwa.
Tatuaż wymaga natomiast jasnego tła i dlatego jest wykonywany przede wszystkim przez ludy o jasnej karnacji. Od tej reguły zdarzają się też odstępstwa, np. sławne ze względu na wysokie wartości artystyczne tatuaże: japoński i polinezyjski, wykonywane są na mniej kontrastowym tle niż europejski. Ciekawą sprawą jest również fakt że tatuaż i skaryfikacja prawie nigdy nie występują równocześnie wśród przedstawicieli tego samego ludu, co wynika przede wszystkim jak już było wspomniane z barwy skóry, na której mogą być realizowane.
Dla obu wspomnianych technik trwałego ozdabiania lub znaczenia ciała oraz innych, wcale licznych, stosowanych również obecnie metod, powodujących nieodwracalną deformację, zostało wprowadzone odrębne określenie - modyfikacja ciała.
Tatuaż był w odległych czasach znany na terenach Azji północno-wschodniej, Japonii (Ajnowie), Chin, Azji południowo-wschodniej, Oceanii (przede wszystkim wśród Polinezyjczyków), odnaleźć go można było na obszarach obu Ameryk, gdzie w okresie przedkolumbijskim poddawali się tatuowaniu niektórzy mieszkańcy dawnego Peru, co potwierdzają odkryte przez archeologów zmumifikowane ciała ludzkie.
---
Artykuł pochodzi z serwisu www.Artelis.pl
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz